profil

Budowa geologiczna Polski na tle budowy geologicznej Europy

poleca 85% 1264 głosów

Treść
Grafika
Filmy
Komentarze
ruchy górotwórcze

Budowa geologiczna Polski na tle budowy geologicznej Europy







Platforma wschodnioeuropejska



Występuje na obszarze północno-wschodniej części Europy. Wyróżniamy dwie części:

- dolną - fundament krystaliczny - skały prekambryjskie

- górną - pokrywa platformowa - młodsza, skały pochodzenia osadowego

Fundament krystaliczny wynurza się spod przykrywających go skał na dwóch obszarach:

- tarcza bałtycka - fennoskandynawska

- tarcza ukraińska (od Morza Azowskiego po Wołyń)

Na obszarze Polski platforma wschodnioeuropejska ma charakter płyty (fundament krystaliczny + pokrywa osadowa). Występują trzy wyniesienia warstwy krystalicznej:

- okolice Łeby

- Wyniesienie mazursko-suwalskie

- Sławatycz

Oraz trzy główne obnirzenia warstwy krystalicznej:

- obniżenie perybałtyckie

- obniżenie podlaskie

- obniżenie nadbużańskie



Obszar fałdowań paleozoicznych



Wyróżniamy dwa rodzaje fałdowań:

- kaledońskie - sylur i dewon; występuje na obszarze północnej i północno-zachodniej Europy; w Polsce - okolice Kłodzka oraz południowy fragment Gór Świętokrzyskich

- hercyńskie - południowo-zachodnia część Europy - główne wywyższenia: Pireneje, Płw. Kornwalski, aż po Ural; główne obniżenia: Basen Paryski, Basen Akwitański; w Polsce: zapadlisko górnośląskie, Góry Świętokrzyskie, Sudety



Obszar fałdowań mezozoicznych



- bruzda duńsko-polska (obniżenie od Jutlandii do Kaukazu) znajduje się pomiędzy łańcuchami hercyńskimi a platformą prekambryjską - gromadziły się w niej sady (perm-kreda)

- wypiętrzenie wzdłuż linii Kołobrzeg - Bydgoszcz - Włocławek - Opoczno = wał kujawsko-pomorski



Obszar fałdowań alpejskich (koniec kredy - trzeciorzęd)



- południe Europy + Morze Śródziemne

- powstanie wielkich łańcuchów górskich o budowie fałdowej lub płaszczowinowej

- powstanie rozległych zapadlisk tektonicznych pomiędzy łańcuchami górskimi

- w Polsce powstało zapadlisko przedkarpackie wypełnione wodami morskimi (powstanie złoży soli kamiennej - Bochnia i Wieliczka; gipsu; siarki - Tarnobrzeg, Staszów, Szydłowiec; gaz ziemny i ropa naftowa - Gorlice, Jasło, Krosno, Mielec, Lubaczów

- na obszarach starszych jednostek tektonicznych tworzą się liczne uskoki i pęknięcia, następują przesunięcia pionowe (rowy i zapadliska), rozbicie pasm fałdowych na bloki (powstanie gór blokowo-zrębowych - Harz, Schwarzwald, Sudety)

- ożywienie działalności wulkanicznej - powstanie lawowych stożków wulkanicznych (Masyw Centralny, Masyw Czeski, Sudety)

- w Polsce powstaje tzw. wał metakarpacki (pokłady węgla brunatnego- Turek, Konin, Bełchatów, Zielona Góra)



Czwartorzęd w Polsce



- zlodowacenie plejstoceńskie

- działalność lodowców górskich - doliny U-kształtne, cyrki lodowcowe itp.

- działalność lądolodu skandynawskiego - zdzieranie i transport dużych ilości materiału skalnego (Morze Bałtycki , Płw. Skandynawski); osadzanie skał (Nizina Niemiecka, Nizina Polska, część Niżu Wschodnioeuropejskiego - osady glacjalne)

- osady glacifluwialne - powstałe na skutek działania wód polodowcowych (ozy, sandry, drumliny, itp.)

- przekształcenia peryglacjalne: powstawanie gołoborzy (Góry Świętokrzyskie), lessów (Wżyna Lubelska)

Czy tekst był przydatny? Tak Nie
Opracowania powiązane z tekstem

Czas czytania: 3 minuty

Ciekawostki ze świata