Pieniądz

ISTOTA I FUNKCJE PIENIĄDZA
Funkcje:
a) jest miernikiem wartości towarów – określa wartość produktów i usług i innych towarów. Mierzy wartość nietowarowej działalności
b) jest środkiem cyrkulacji wymiany towarów –przejawia się w rozdzielaniu jednego i równoczesnego aktu kupno – sprzedaż (towar – towar)
sprzedaż T-P
kupno P-T
Pieniądz jest pośrednikiem wymiany w tym aspekcie. Pieniądzem mogą być aktywa finansowe, które pełnią powyższą funkcję np.: gotówka w gospodarce, czeki podróżne, bankowe depozyty płatne na żądanie.

Posiadanie pieniądza standardowego jest niezbędne przy realizacji zakupów. Niezakłócona relacja zakupów pozwala wyprowadzić równanie obiegu pieniądza M*V = P*Q
M – iloczyn zasobów pieniądza
V – szybkość obiegu pieniądza
P – iloczyn poziomu cen
Q – rozmiary produkcji
Z równania wynika, że jeżeli szybkość obiegu pieniądza pozostaje bez zmiany, a rozmiary produkcji nie mogą ulec dalszemu powiększeniu, to zwiększenie zasobów pieniądza musi doprowadzić do wzrostu poziomu cen.
c) jest środkiem płatniczym – oddzielenie aktu kupna od sprzedaży umożliwia nabycie towaru bez wcześniejszego sprzedania innego – zakup na kredyt, ale powyższe zobowiązanie należy uregulować. Środkiem regulowania jest pieniądz
d) jest środkiem gromadzenia skarbu – środek tezauryzacji, przechowywania wartości. Aktywa, które pełnią funkcję środków gromadzenia majątku mogą być: papiery wartościowe, gotówka, nieruchomości. Współcześnie pieniądz może pełnić te funkcje w sposób ograniczony, ponieważ pieniądz standardowy, który nie przynosi procentu nieustannie traci na sile nabywczej wskutek postępującej tendencji inflacyjnej
e) pieniądz światowy – stosowany w rozliczeniach międzynarodowych. Rolę tą odgrywają waluty tych państw, które bez przeszkód i ograniczeń są wymieniane na waluty innych krajów. W rozliczeniach międzynarodowych funkcjonują następujące jednostki rozliczeniowe: SDR (special draw rhiets), EURO (do 1999 funkcjonowało ECU)

ABY DANY PRZEDMIOT MÓGŁ wstępować w roli pieniądza musi być:
- łatwy do standaryzacji – można szybko ocenić jeg wartość
- szeroko akceptowalny
- podzielny
- nie może sprawiać trudności w noszeniu
- nie może się szybko psuć
jednostka pieniężnym jest środkiem obiegowym z mocy przepisów prawa i znajduje ona powszechną akceptację w społeczeństwie. Najważniejszą jednostkę pieniężną oraz jej miarę w danym kraju określa ustawa. Pieniądz nie ma substancji. Początkową funkcję pieniądza pełniło złoto. Formalna demonetyzacja nastąpiła w 1978 r. – mamy do czynienia z pieniądzem papierowym. Wartość pieniądza aktualnie nominalną nie ma nic wspólnego z wartością rzeczywistą.

FORMY:
- gotówkowa – banknoty, bilony monety
- bezgotówkowa – depozyty bankowe uruchamiane czekami; pieniądz ten jest emitowany przez banki komercyjne

RODZAJE PIENIĄDZA:
1) narodowy – obowiązuje na terenie jednego kraju
a) wymienialny – swobodnie używany poza krajem w którym funkcjonuje:
- 5 walut posiadało i posiada status wymienialności: dolar amerykański, była to marka niemiecka, był frank francuski, jest jen japoński, jest funt brytyjski
b) niewymienialny – używany wewnętrznie na terytorium danego kraju oraz waluty wymienialne plus 120 innych walut funkcjonujących na świecie
2) międzynarodowy
a) regionalny np.: EURO – używany na terytorium państw członkowskich UE, zastąpiła waluty narodowe tych państw poza walutą: funt brytyjski, korona szwedzka i duńska
b) międzynarodowy (SDR) –używany przez państwa należące do międzynarodowego funduszu walutowego IMF; powstał na konferencji w USA – Bretton Woods

WŁAŚCIWOŚCI PIENIĄDZA:

a)elastyczność substancji = 0, wraz ze wzrostem wartości wymiennej pieniądza nie występuje tendencja do zastąpienia go innym dobrem. Wynika to z faktu, że użyteczność pieniądza pochodzi jedynie z jego wartości wymiennej i wobec tego wartość wymienna i jego użyteczność maleją równolegle

b)elastyczność produkcji =0, wzrost kosztów produkcji pieniądza wywołany np. wzrostem kosztów siły roboczej, nie powoduje wzrostu jego ceny. Pieniądz ma najwyższą „premię” za płynność tzn. że koszty przetrzymywania pieniądza są niższe niż korzyści uzyskane z jego obiegu. Jak twierdzi Taylor – pieniądz czerpie w czystej swej formie wartość tylko ze swojej funkcji obiegowej. Pieniądz przechowuje wartość, ponieważ jest zjawiskiem endogenicznym (wewnątrz gospodarczym). W historii pieniądza wytworzyły się całe systemy pieniężne, które regulowały obieg pieniądza i wyjaśniały sposób jego funkcjonowania w gospodarce.

System waluty złotej (funkcjonował jako pierwszy w Anglii w 1816 r.)funkcjonował oparty na złocie jako pieniądzu, który posiadał ostateczną zdolność do zwalniania z zobowiązań. Funkcjonowały również banknoty, ale tylko jako substytut złota, co oznaczało, że banknoty w każdej chwili można było wymienić na złoto. Potem występowały odmiany tego systemu.
- system waluty złotej funkcjonował w Anglii do 1914 r. – złote monety w obiegu
- po I WŚ po 1918 – system sztabowo – złoty – funkcjonowały banknoty, które można było wymieniać na sztaby złota
- dewizowo – złoty – banknoty były wymienialne na walutę obcą

PIENIĄDZ ELEKTRONICZNY – instrument przedpłacony przechowujący wartość, który umożliwia posiadaczom dokonywania niskokwotowych transakcji przy użyciu kart płatniczych. Pieniądz ten bazuje na technologii związanej z kartami procesorowymi lub poprzez sieci komputerowe – Internet.
Zapis środków pieniężnych, które mogą być stosowane do dokonywania płatności jest przechowywany w urządzeniu elektronicznym, który znajduje się w posiadaniu użytkownika. W przypadku produktów bazujących na kontach, przedpłacona wartość przechowywana jest na mikroprocesorze, który znajduje się na karcie plastikowej.

Produkty bazujące na sieci wykorzystują specjalistyczne oprogramowanie, które jest instalowane na komputerze osobistym w celu przechowywania wartości. Powyższa definicja wiąże się z praktycznymi aspektami związanymi z użyciem pieniądza elektr. Oprócz niej istnieje definicja, która wynika z przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE nr 2000/46 w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz nadzoru nad ich działalnością: „pieniądz elektroniczny oznacza wartość pieniężną stanowiącą prawo do roszczenia wobec emitenta, który jest:
- przechowywana na urządzeniu elektronicznym
- wyemitowana w zamian za środki pieniężne o wartości nie mniejszej niż wartość wyemitowana
- jest środkiem płatniczym akceptowanym przez podmioty inne niż instytucja emitująca

PIENIĄDZ ELEKTR. WYSTĘPUJE POD 2 postaciami:
a) produkt bazujący na technologii kart procesorowych, czyli tzw. elektroniczna portmonetka
b) produkt, który wykorzystuje oprogramowanie za pomocą którego posiadacz może dokonywać płatności np. w Internecie – pieniądz sieciowy
pieniądz sieciowy – jest produktem, który nie ma postaci fizycznej. Jest reprezentowany jako plik zapisany na dysku w komputerze. Płatność za jego pośrednictwem odbywa się inaczej niż w przypadku elektr. Portmonetki. Do załadowania gotówki z konta bankowego klienta na pieniądz sieciowy oraz do dokonywania nim płatności służy specjalne oprogramowanie, które użytkownik posiada na komputerze. Umożliwia ono przekazywanie elektronicznych banknotów na komputer użytkownika, lub dokonywać odpowiednich zapisów po każdej transakcji w saldzie użytkownika.
PIENIĄDZ - niezależnie od swojej formy zewnętrznej i systemu gospodarczego jest prawnie określany i powszechnie akceptowany jako środek, który może wyrażać, przechowywać i przekazywać wartość, która jest ściśle powiązana z realnym PKB