profil

Aldous Huxley i George Orwel jako wizjonerzy zgubnej i pozbawionej indywidualizmu przyszłości.

poleca 85% 113 głosów

Treść Grafika
Filmy
Komentarze
Platon

Utopia to nie mozliwy do zrealizowania ideal spolecznstwa. Z tym pojeciem nierozerwalnie zwiazane sa poglady greckiego filozofa Platona na temat panstwa zawarte przez niego w dziele zatytuowanym Panstwo. Uwazal on ze zagubiony w zmiennym swiecie czlowiek szuka pokoju i wolnosci w harmonii. Zdaniem Platona to prawo powinno organiozowac egzystencje i porzadek w zbiorowisku spolecznym. Celem tego nie jest wywyzszanie jednej warstwy a dazenie do uszczesliwienia ogolu poprzez wladze strzegaca porzadku i ladu, ktora wyrzeka sie prywaty i wlasnych interesow, a co najwazniejsze jest w pelni obiektywna.

Z pojeciem utopi wiaze sie niejako rowniez jej przeciwienstwo - antyutopia zwana czasam utopia negatywna. Stanowi ona wynaturzenie i karykature wzorca ktory stworzyl Platon. Antyutpijne spoleczenstwo to spoleczenstwo przyszlosci nadmiernie zorganizowane, rzadzone metodami dyktatorskimi, niszczace indywidualnosc. Jednak artysci i filozofowie chetnie w swoich dzielach nawiazywali wlasnie do antyutopi.



Wspaniala ksiazka niewatpiliwie jest "Nowy wspanialy swiat" Aldousa Huxleya, w ktorym to autor daje nam obraz swiata na pozor idealnego, podzielonego na cztery warstwy spoleczne. Z warstwy nizszej do wyzszej nie sposob bylo awansowac, bowiem czlowiek rodzil sie w jednej z nich i tak warunkowany byl przez cale zycie. Kasty te roznily sie zasadniczo wygladem i poziomem intelektualnym. Alfy - bo tak nazywali sie czlonkowie najwyzej postawionej warstwy, byli urzednikami, pracownikami biur, osobami wyksztalconymi. Bety - kasta nizsza, traktowana juz byla z przymrozeniem oka, natomiast gammy i delty jako dwie najnizsze warstwy nie byly brane pod uwage nigdzie poza praca jako robotnicy.

Na pierwszych kartach powiesci autor ukazuje nam wizje powstawania ludzi przeprowadzajac nas etap po etapie przez fabryke. Juz od najmlodszych lat dzieci w Nowym Świecie uswiadamine byly wlasnie w takiej wizji swiata. Szczegolnie waznym dla rzeczywistosci Huxleya bylo warunkowanie, wszechobecne w tym spoleczenstwie. Kazdy wyskok poza blizniaczosc byl traktowany jako szalenstwo a czlowiek taki pogardzany. Propagandowe hasla i wmawianie ich przez cale zycie kazdemu idealnie pozwalaly kierowac ludzmi gdyz nie znali oni innego swiata a ten uwazali za idealny.

Wynaturzone byly rowniez stosunki plciowe. My uwazamy je za tak intymne i wazne, a tam byly codziennoscia, zwykla przyjemnoscia. Pochwalane nawet bylo posiadanie ciagle nowego partnera. Kiedy czas zwiazku wydawal sie za dlugi bylo to negatywnie odbierane przez ogol.

Jedynymi ostatnimi ludzmi byli tak zwani "dzicy". Zamknieci w oazie czlowieczenstwa, nie znali Nowego Swiata. Czasem alfy udawaly sie na wycieczki do rezerwatu, gdzie podziwiali i poznawali obyczaje dzikich. Jako ze podstawa bylo trwonienie czasu na rozrywki, traktowali to jak jedna z nich. Na ludzi patrzyli jak na zwierzeta, dziwiac sie ich poziomowi, zachowaniom, traktujac jak prechistoryczny przezytek.

Czestym srodkiem pozwalajacym zapomniec o uczuciach i swiecie byl narkotyk zwany soma. Codziennie kazdy czlowiek zarzywal przydzielona mu dawke - co rowniez bylo skutkiem wczesniejszego uwarunkowania. Obrazy somowe ukazywaly im swiat piekny, bez bolesny, chcieli zyc w nim wiecznie zapominajac o doczesnosci i o uczuciach, przestala liczyc sie dla nich milosci, prawdziwe szczescie, przyszlosc, byli nieczuli na smierc. Glowna miara swiata byly liczby a nie zycie duchowe. Czyms nieistniejacym byl dla nich Bog o ktorym pamietali jeszcze tylko dzicy.


Innym tworca wspanialej lecz bardzo drastycznie przedstawionej antyutopi pt. 1984 r. byl George Orwel. Przedstawil on wizje swiata opierajac sie na systemach totalitarnych tj. komunizm i faszyzm, zyjac w takich czasach i widzac to na wlasne oczy. Podobnie jak Huxley podzielil on spoleczenstwo na nieprzenikalne warstwy. Najwyzej postawiona byla byla Partia Wewnetrzna, ktorej czlonkowie znali metody i cele dzialania systemu. Byla to warstwa sprawujaca wladze. Druga bardziej ograniczoną byla tzw Partia Zewnetrzna, ktorą wyslugiwala sie Partia Wewnetrzna. Przeznaczona byla ona do celow mniej waznych dla systemu. Trzecia najnizszą, a zarazem najliczniejszą byli tzw prole. Bezinteligencja, ktora wychowywana od zawsze w takim świecie, nie wyobrazala sobie innego. Stanowiac 85% spoleczenstwa nie byla uwazana za zagrozenie lecz za sile robocza kraju.

W oceani - bo tak nazywal sie kraj w ktorym dzieje sie akcja powiesci - istnialy 4 wielkie ministerstwa sprawujace wladze. Ministerstwo Prawdy - zajmujace sie zmiana historii, cenzura w prasie i ksiazkach, propaganda i falszowaniem aktualnych wydarzen. Ministerstwo Pokoju zajmujace sie prowadzeniem wojny, Ministerstwo Milosci zajmujace sie przesladowaniami, aresztowaniami, torturami i morderstwami politycznymi. Ostatnim z ministerstw bylo ministerstwo Obfitosci - nie zajmujace sie ogolnie niczym poza falszowaniem danych o nieustannym wzroscie produkcji zywnosci.

Warto wrocic na chwile do Ministwerstwa Prawdy. Odrazu rzuca sie na mysl system komunistyczny, w ktorym to szczegolnie dbano o wizerunek panstwa w przeszlosci, zmieniajac ja wedlug potrzeb. Podstawa wg Orwela do tego, bylo dwojmyslenie czyli jednoczesna wiara w dwie paradoxalne doktryny, stad wlasnie moznaby powiedziec ironiczne nazwy ministerstw, ktore tak naprawde nijak mialy sie do rzecziwystych ich zadan.

Waznym aspektem, uzytym rowniez przez Huxleya, wydaje sie byc spojrzenie na stosunki plciowe. Odmiennie jednak do NWS Orwel potraktowal je jako zlo konieczne, ludzie nie mieli odczuwac przyjemnosci, zachowywali sie szywno, byl to dla nich muss reprodukcyjny. Rowniez widzimy tutaj ogromne wynaturzenie.

Wszystkich tych spraw dogladala Policja Mysli. Szeroko posunieta inwigilacja, teleekrany w mieszkaniach i calym miescie, mialy pomoc w wykrywaniu buntownikow. Nawet zmiana wyrazu twarzy mogla byc potraktowana jako zdrada. Tajnym agentem moglbyc kazdy. Zlapany na goracym uczynku czlowiek najczesciej przyznawal sie do winy dzieki ogromnym torturom i naciskom psychicznym jakie musial przezyc, podobnie bylo w systemach faszystowskich i komunistycznych. Mniejwiecej co dwa lata odbywaly sie tzw wielkie czystki, gdzie ludzie byli mordowani, co ukryte bylo pod przerazajacym dla zyjacych w tym swiecie ludzi slowem - ewaportacja. Usuwano kazda indywidualnosc oraz wiekszą niz przecietna inteligencje.

Obaj autorzy przedstawili nam zgubna wizje swiata przyszlosci gdzie ginie pojecie uczuc, emocji, liczy sie wylacznie stoicyzm. Zanika, a nawet niszczona jest bezwzglednie kazda, nawet najmniejsza indywidualnosc. Wladza nie pozwala ludziom szerzyc wlasnych zainsteresowan, co wiecej, zabrania nawet ich miec. Dzieki takim dzielom jak 1984 i nowy wspanialy swiat dostajemy przestroge jako spoleczenstwo przed systemami totalitarnymi. Dostajemy jasny obraz tego iz podstawa twardej wladzy dyktatorskiej jest omamianie, przesladowanie i niszczenie w czlowieku jego wlasnego ja.

Załączniki:
Czy tekst był przydatny? Tak Nie
Opracowania powiązane z tekstem

Czas czytania: 4 minuty

Ciekawostki ze świata
Gramatyka i formy wypowiedzi